¡Chiremos Aragón! Teruel y a nuestra construcción identitaria.

con No hay comentarios

Aclaración previa: este articlo ye purament d’opinión y tien l’obchectivo d’empentar un debat arredol d’a custión territorial en Aragón como los que han amaneixiu en zaguerías en Arainfo arredol d’a capitalidat u en Lagor sobre la rechionalización, en garra caso s’ha de tomar como un estudio sociolochico.

No. Con o titol no me refiero a la escuela d’aragonés Nogará (¡un besatz a vusotras, nogarencas!), sino que ye una provocación pa pensar en Aragón, dau que a parola Nògara ye Aragón leita dende lo cabo.

 

Y ye que en zaguerías, con os míos viaches por as comarcas d’o país presentando Empenta Artieda he teniu la oportunidat de reflexionar sobre qué somos, cómo nos sentimos y qué significa estar aragonés. As identidatz, incluida l’aragonesa, son construccions socials y siempre tienen unos imachinarios colectivos dezaga.

L’imachinario d’a identidat aragonesa en o rechionalismo y en o nacionalismo s’ha construito mirando enta lo nort. Esta ye una clau que se repite contino en as cheografías, porque o poder occidental ha feito que lo poder y lo capital tiendan a concentrar-se entalto. Os mapas refleixan esta realidat, dau que en os mapamundis o polo «nort» se representa alto y o polo «sur» se representa abaixo. Existe corrients criticas con esta cheografía, por eixemplo en America Latina que debuixan o suyo subcontinent alto, mirando de chirar l’anvista d’a persona que lo uella:

Allora os mapas que se represientan tamién son un feito social analisable. Y fueras d’os mapas oficials d’as institucions he trobau bells datos procedents d’atras fuents que refleixan bellas tendencias en cómo nos miramos y nos explicamos Aragón.

L’aragonesismo, dende a transición ha feito una construcción identitaria basada en elementos como a jota y a cultura mas ligada a la val de l’ebro (en o caso d’o rechionalismo de dreitas) y ha privilechiau a atros elementos como son os que dimanan d’o Pirineu y de l’Alto Aragón como determinaus dances, as chamineras, a gaita de boto, a luenga aragonesa u lo propio paisache pirinenco (en o caso d’o nacionalismo d’ezquierdas).

Esta construcción indentitaria, unida a atros factors como lo menor peso demografico d’o sur, ha produciu una atención muito menor a lo que se fa y acontece allí. Por eixempo o movimiento «Teruel Existe» tamién reivindica un ficacio mas gran enta la provincia dende la resta d’o país. Ye por ixo que o logo d’a plataforma tien a forma d’este territorio y tamién por lo que o lema d’a manifestación que facioron estianyo en Zargoza chilaba «Aragón se muere por el sur, ¡salvemos Teruel!», demandando-nos a l’Alto Aragón y a la val de l’Ebro solidaridat con as suyas comarcas.

Quan estié en fiestas de Maluenda (Comunidat de Calatayut / Zaragoza) o pegallo d’a «Charanga Pifola» me fació pensar-ne, dau que presenta un Aragón pintau con o sinyal quatribarrau tallau d’o centro enta abaixo, fendo como si lo sur no existese. U a l’atro’l día en Calamocha (Xiloca / Teruel) quando un historico aragonesista bien embrencau en la suya comarca me contó que ell heba desconectau de lo que pasaba difuera d’a provincia, dau que ellos sí que se miraban enta lo nort pero a chent d’o centro y d’o nort nunca no se miraba enta Teruel. Qué mena d’identidat s’ha construito pa que buena cosa d’a chent d’o nort y d’o centro no se sientan identificaus con o sur? Qué identidat y practicas existe en l’aragonesismo pa que no represente a realidat de muitos turolenses?

Fa no guaire o debuixant Carlos Azagra ha publicau un comic sobre a biografía de José Antonio Labordeta. A suya vida la adedico a organizar un teixiu cultural aragonés que recuperase a nuestra identidat dimpués de 40 anyos de represión franquista. Amás vivió muios anyos tanto en a capital, como en Canfrán (Viello Aragón) y en a ciudat de Teruel. Este conoiximiento li permitió construir y transmitir una identidat que arrocló a buena cosa d’as clases populars d’o país en as tres provincias, conectando con un sector de población muito mas amplo que no la resta de l’aragonesismo.

Una tarea pa mirar de fer Aragón en a luita contra la despoblación ye enfilar a custión territorial, y o primer reto que tenemos debant ye fer un prochecto que incluiga a Teruel y que siga interesant pa lo conchunto. Por ixo ye important chirar o mapa y meter alto lo que lo que pasa en ixe territorio.

Tamién existe atras representacions que chiran a idea d’Aragón y que nos pueden convidar a pensar-ne, como lo logo que fa servir o Carrasca Rock d’Eixulve (comarca d’Andorra Sierra d’Arcos), en do amanixe Aragón en horizontal como un arbol que tien radiz de carrasca:

Por ixo tamién vos convido a la chent de tot Aragón a acudir y colaborar con o concierto contra la despoblación que se fará a l’altro cabo de semana en Allepuz (Cuenca menera) organizau por Salvemos Teruel. Como veyetz, en o fundo d’o cartell tamién trobamos debuixada la provincia.

Nògara! Chiremos Aragón!

#SalvemosTeruel

Deja un comentario